«WebQuest»: estrutura

Segundo Muñoz de la Peña (b) [en liña], unha WebQuest debería posuír, en termos xerais, a seguinte estrutura:

- Introdución: debe aportar información clara e concisa sobre a actividade que se vai desenvolver a continuación. Asemade, «los proyectos deben contarse a los estudiantes haciendo que los temas sean atractivos, visualmente interesantes, parezcan relevantes para ellos debido a sus experiencias pasadas o metas futuras, importantes por sus implicaciones globales, urgentes porque necesitan una pronta solución o divertidos ya que ellos pueden desempeñar un papel o realizar algo.»

- Tarefa: é a parte central da WebQuest. Nela realízase unha descrición formal do traballo que o alumnado terá que desenvolver, así como dos obxectivos que con el deberá acadar.
Segundo Dodge (2002), existen doce clases básicas de tarefas que se poden realizar a través dunha WebQuest, a saber: definitions (‘definicións’: o alumnado debe asimilar unha determinada información e logo demostrar que así o fixo), compilation tasks (‘tarefas de recompilación’: consiste en recopilar información de diversas fontes e elaborar con ela un discurso propio), mystery tasks (‘tarefas de misterio’: preséntase o tema como unha adiviña ou unha historia de detectives para suscitar con iso o interese do alumnado. Pódese botar man da técnica do role playing para aumentar o seu grao de verosimilitude), journalistic tasks (‘tarefas xornalísticas’: os alumnos deben adoptar o papel de xornalistas e cubrir un evento, sobre o cal deben redactar un texto xornalístico o máis imparcial posíbel), design tasks (‘tarefas de deseño’: consiste en desenvolver os procedementos necesarios para acadar un obxectivo prefixado tendo en conta unha serie de limitacións que presumibelmente existirían no mundo real de levarse a cabo tal proxecto), creative product tasks (‘tarefas de produto creativo’: aprender sobre un tema reelaborándoo noutro formato, que deixará ao alumnado un amplo marxe de liberdade pero que, non obstante, tamén terá marcados uns límites en función do xénero de que se trate), consensus building tasks (‘tarefas de construción de acordos’: presentar un tema controvertido, sobre o que deben tratar de chegar –na medida do posíbel– a un acordo, e simular que o dan a coñecer a través dalgúns dos cauces existentes na vida real), persuasion tasks (‘tarefas de persuasión’: o alumnado debe tratar de cambiar a opinión dunha suposta audiencia con argumentos fundamentados e convincentes), self-knowledge tasks (‘tarefas de auto-coñecemento’: trátase de promover un maior coñecemento dun mesmo a través dunha reflexión guiada sobre certos aspectos da súa propia vida), analytical tasks (‘tarefas analíticas’: trátase de establecer relacións entre variábeis, ben de semellanza e diferenza, ben de causa e efecto, etc.), judgment tasks (‘tarefas de valoración’: pretende que o alumnado elabore uns xuízos de valor propios e fundamentados sobre un tema que debe coñecer relativamente ben) e scientific tasks (‘tarefas científicas’: introduce ao alumnado no método científico de obtención do coñecemento). Na práctica, estes doce tipos tarefas básicas soen aparecer combinados («It's likely that the task in a given WebQuest will combine elements of two or more of these task categories.», di Bernie Dodge nese mesmo escrito).

O produto resultante de tales tarefas pode ir desde unha exposición verbal a unha gravación en vídeo, pasando pola construción dunha paxina web, a elaboración dunha presentación de diapositivas, a produción dun traballo de creación ou calquera outra produción que incite ao alumnado procesar e transformar información que previamente recompilou.

- Proceso: de forma sinxela, nesta sección ofréceselle ao alumnado información sobre os pasos que debe seguir para resolver a tarefa anteriormente exposta.

Asemade, se se trata dun traballo de carácter grupal, é conveniente delimitar as funcións de cada membro do grupo, ao igual que sucede nos agrupamentos de traballo que existen na vida real. Polo tanto, tales funcións poden ser simuladas, repartindo entón entre eles os diferentes postos de traballo que existen nun organismo determinado (a redacción dunha revista, un concello, etc.).

Incluso se poden facer recomendacións para desenvolver un proceso de aprendizaxe máis eficaz (dinámica de grupos, mapas conceptuais, brainstorming, etc.).

- Recursos: proponse aquí unha relación de páxinas web e outras fontes de información que o docente seleccionou previamente ou elaborou el mesmo para que o alumnado poida centrarse no procesamento da información e non se perda buscando entre o mare magnum de información que Internet e os demais medios poñen á súa disposición. En ocasións, divídense tales recursos naqueles que é conveniente que todo o grupo revise, e aqueles outros máis específicos e, polo tanto, acordes co traballo que cada membro do grupo realizará de xeito particular.

As páxinas web propostas deberían ser produto dunha análise e selección previa que asegurase a súa conveniencia para o tema que se está a abordar. Para iso, pode empregarse unha guía para a avaliación de páxinas web como as facilitadas por Muñoz de la Peña (b) [en liña] ou por Marquès (1999).

- Avaliación: os criterios de avaliación do alumnado deben ser claros, consistentes, acordes coas tarefas solicitadas e deixar un marxe para a autoavaliación por parte do propio alumnado, quen debe coñecer moi ben os criterios polos que vai ser avaliado.

A este respecto, Adell (2004) comenta que:

«Coherentemente con los principios constructivistas que fundamentan las WebQuest como estrategia didáctica, la evaluación de los alumnos se basa en los presupuestos de la “evaluación auténtica”, esto es, un proceso de evaluación de los alumnos en el que los conocimientos y destrezas adquiridos son medidos y valorados usando como contexto el mundo real, en lugar de mediante pruebas estandarizadas. También se habla a menudo de “evaluación de la actuación” de los estudiantes, es decir, de una manera de trabajar en el aula en la que el estudiante debe producir una respuesta o un producto que demuestre los conocimientos o destrezas que ha adquirido. Dos de las técnicas habituales asociadas a la evaluación auténtica y de la actuación son los portafolios y las rúbricas de evaluación. Los portafolios son colecciones sistemáticas de muestras del trabajo del estudiante, registros de observación, resultados de pruebas, etc. de un periodo de tiempo determinado con el propósito de evaluar el desarrollo y el grado de consecución de los objetivos. Las rúbricas son sistemas descriptivos de puntuación que guían el análisis de los productos y procesos de los estudiantes en base a grados de dimensiones clave preestablecidas de antemano. Los portafolios, electrónicos o en papel, tienen una orientación más a largo plazo (un curso, por ejemplo), por ello, prácticamente todas las WebQuest proponen una rúbrica de evaluación que analiza principalmente el producto final elaborado por los estudiantes.»

- Conclusión: finalmente, este apartado dedícase a facer un repaso pola actividade desenvolvida, buscando con iso reforzar e estimular a extrapolación a outras situacións das aprendizaxes adquiridas a outras situacións. Asemade, farase unha valoración global da ferramenta e deixaranse abertas algunhas vías para que, aqueles que estean interados, poidan seguir afondando nesa temática.

Ademais dos elementos até aquí expostos, Adell propón que toda WebQuest debería incluír así mesmo:

- Créditos e referencias: «Es conveniente incluir mención a las fuentes de todas las imágenes, música o textos que se han utilizado incluyendo vínculos a las fuentes originales. También deberíamos agradecer la ayuda que hayamos recibido en forma de otras WebQuest en las que nos hemos inspirado, páginas web de especial relevancia para la tarea, libros consultados, etc.» (Adell, 2004).

Por outra banda, este autor tamén distingue entre as WebQuest destinadas ao alumnado e aquelas publicadas coa finalidade de que outros docentes se sirvan delas para o desenvolvemento do seu labor profesional. Este derradeiro tipo consistiría nunha adaptación da WebQuest orixinal para facilitar a maiores toda aquela información adicional precisa para poder replicar o proceso de ensino e aprendizaxe mediado por dita WebQuest nun contexto distinto daquel para o que foi deseñada. Isto é:

- Introdución: incluiría un breve parágrafo no que se explicasen as causas e os motivos que levaron á elaboración desa WebQuest, e outro no que se expuxese o seu tema dun xeito conciso, aínda que adaptado á audiencia profesional á que vai dirixida.

- Alumando: indicaríase aquí a etapa educativa e o curso ao que vai dirixida a WebQuest, os coñecementos previos imprescindíbeis que o alumnado require e, de habela, a posibilidade da súa adaptación a niveis educativos inferiores ou superiores.

- Aspectos curriculares: incluiríanse aquí os obxectivos e os contidos didácticos prescritivos aos que a presente WebQuest dá resposta, redactados en termos acordes cos estándares vixentes.

Ademais, conviría describir que clase de pensamento e habilidades son potenciadas por cada actividade: comparing (‘comparación’), classifying (‘clasificación’), inducing (‘inferencia’), deducing (‘dedución’), analyzing errors (‘análise de erros’), constructing support (‘construción dun proxecto’), abstraction (‘abstracción’) ou analyzing perspectives (‘análise de perspectivas’) (Marzano, 1992, citado en Dodge, 1995).

- Tarefa: este apartado permanecería sen alteración algunha.

- Proceso: conviría que se incluísen aquí algúns detalles de interese para o docente, tales como a espacialización, a temporalización ou, de seren relevantes, os criterios seguidos para a formación dos grupos.

- Recursos: deberíanse incluír neste caso aqueles recursos materiais precisos a maiores das fontes de información anteriormente sinaladas (por exemplo, o tipo e a cantidade de hardware e software específico necesario), así como os recursos persoais de que require e as funcións que cada un debe desempeñar.

- Avaliación: aquí só cabería facer algunha que outra aclaración relacionada co xeito de pór en práctica o criterio elixido para tal fin (xa sexa a rúbrica ou o portafolios).

- Conclusión: destinaríase neste caso a describir a relevancia e interese da presente WebQuest atendendo aos coñecementos, habilidades e actitudes que traballa no alumando.